Топорик для мяса. Клеймо.

[Наталья Филиппова]

Коллеги, простите великодушно, что поганю благородную тему кортиков и сабель сим презренным кухонным девайсом. 
Но предмет старый, с историей, а по клейму даже не знаю, где спросить, как у товарищей по Форуму. 

Треугольник, буквы МАк.

[Наталья Филиппова]

Ножевики, подскажите хоть сайт для бытовухи. Есть же такой, наверняка.

[Pavel05.76]

Добрый вечер, Наталья! Вот тут поспрашивайте.

http://bladeforum.ru/viewtopic.php?t=3165

https://rusknife.com/forum/5-%D0%BD%D0%BE%D0%B6%D0%B8-%D0%B8-%D1%85%D0%BE/

[Наталья Филиппова]

Благодарю!

[Михаил Беленький]

Наташа, я могу ошибаться, но мне он не кажется старым.

[Терехов Эдуард]

Наташа, я могу ошибаться, но мне он не кажется старым.

За Наташу отвечу, ошибаешься, советский период про-ва,клеймо ОТК стоит или сов.период это не старый?

[Михаил Беленький]

Для меня "старый" предмет - это изготовленный до конца первой половины ХХ века.
Вот, например, это вилка - старая.
 

Изменено 10 марта, 2020 пользователем Терехов Эдуард

[Игорь Петровъ]

Для меня "старый" - до конца первой половины ХХ века.

Михаил, данный предмет домашнего обихода можно датировать первым послевоенным производством 1945 / 1959-х годов. Разница в 9 лет от первой половины ХХ века не так уж и велика. Но это конечно личное дело каждого.

 

P. S. Для "ножевых" гурманов Советского производства, данный кухонный топорик был бы очень интересен.

[Игорь Петровъ]

Повторюсь. Датировать производство данного предмета домашнего обихода можно на начало послевоенного времени, 1945 / 1959 года.

Клеймо "МАК", это аббревиатура Могилёвского металлообрабатывающего комбината ( Магілёўскі металаапрацоўчы камбінат ), утвержденного Постановлением СНК БССР 28 декабря 1945 г. Первоначально предприятие располагалось на нынешней территории завода "Строммашина" и уже с начала 1946 г. приступило к выпуску металлических изделий: строительной фурнитуры и предметов домашнего обихода. В те тяжелые послевоенные годы за пределы города и республики стали отправляться с маркой "МАК" дверные ручки и петли, задвижки и замки, ножи и вилки, сковородки и кастрюли, лампы и канистры, тарелки и лопаты, коньки "Снегурочка" и "Хоккей"… К 1952 г. этих товаров выпускалось уже более 150 наименований. Параллельно с производством ширпотреба с 1949 г. шла активная подготовка к освоению технически сложного изделия - асинхронного электродвигателя.

 

Позже на базе данного металлообрабатывающего комбината был образован завод "Электродвигатель" Постановление ЦК КПБ и СМ БССР №629 от 30 августа 1958 года. 16 марта 1959 г. завод зарегистрировал фирменный знак "МЭЗ" в ромбике.

_____________________________________________________________________________________________________

Магілёўскі металаапрацоўчы камбінат пачаў працаваць з 1945 г. Вырабляў будаўнічую і мэблевую фарнітуру, прадметы хатняга ўжытку (Предметы домашнего обихода. rus.). У 1949 г. прыступіў да асваення, а ў 1950 г. выпусціў першыя 13 тыс. штук электрарухавікоў “Урал”. У 1958, 1966 і 1973 гг. уведзены новыя вытворчыя карпусы. Да 1985 г. на заводзе выраблялася каля 850 тыс. рухавікоў разнастайных мадыфікацый для вентылятараў, помпаў і г. д. У так званы перабудоўчы перыяд аб’ёмы вытворчасці скараціліся да 200 тыс. рухавікоў. Прадпрыемства знаходзілася ў цяжкім эканамічным стане.

 

С ув..... Игорь.

 

https://www.mez.by/about/history/

[Терехов Эдуард]

Для меня "старый" предмет - это изготовленный до конца первой половины ХХ века.

Вот, например, это вилка - старая.

 

Сам хоть понимаешь,что написал?Что эта вилка с рукаблудно(судя по фото) замененной рукоятью должна была доказать?

Это последний раз,когда тебе отредактировал пост,предупреждал .

[Наталья Филиппова]

Нам никто не нужен, мы всё можем сами решить в рамках нашего прекрасного Форума! 

Михаил, Эдуард, Игорь, большое спасибо за участие в теме! 

Игорь, отдельная вам благодарность за столь полноценный и интересный ответ!    

Миша: Я имела в виду "старый" - годов 40-х. Разумеется, не РИ. 

Друзья, объясню интерес к столь необычному для сферы моих интересов предмету. Топорик этот привезла из колымского лагеря мать моей любимой тётки. Она трудилась там фельдшерицей и носила этот топорик, как защиту от блатных. Не знаю, помог ли он ей отбиться. Хотя женщина она была решительная и не робкого десятка. Пережила арест мужа, оккупацию, поездку в Польшу, возвращение после войны. Отсидела восемь лет. Вернулась и прожила долгую жизнь. Топорик достался мне по наследству. Такие дела. 

[Михаил Беленький]

Предмет с богатой историей, я бы сказал, семейная реликвия.

[Наталья Филиппова]

[Терехов Эдуард]

Топорик для защиты от блатных,жуть какая то,господи,сколько люди перенесли горя,унижений,что бы на такое пойти.....
Спасибо за рассказ, впечатляет.

[Наталья Филиппова]

Да, семье пришлось не сладко. 

На фото бабушка - Анна Нестеровна Пецольд. Слева дочь, моя тётя Майя. Год 1933-34, наверное. Бабушка была замужем вторым браком. Тётка была дочерью от первого. 

[Наталья Филиппова]

Её муж, Макс Пецольд, этнический немец, очень известный хирург в Белоруссии в 30-е годы. Переехав из Минска, укрылся от репрессий в Орше. 22 июня 1941 года как немец был арестован НКВД. Причём, так как Орша был город небольшой, все друг друга знали, пришедшие за Пецольдом НКВД-шники предложили ему бежать. Персональная "эмка" была возле больницы. Он отказался, опасаясь за семью. Был помещён в тюрьму с политическими. Перед эвакуацией его без объяснения причин перевели к уголовникам. А всех политических расстреляли. То есть, люди были везде, в том числе в органах. Весь срок сидел в Джезказгане. Его на самолёте перебрасывали пару раз в Алма-Ату и ещё куда-то, где он оперировал каких-то шишек. Вот его фото после в начале 50-х в лагере. 

[Наталья Филиппова]

Его жена, Анна Нестеровна не успела эвакуироваться. Она с двумя детьми пешком дошла до Дубровино, кажется, где командир полка, в котором подкармливали беженцев, посоветовал им возвращаться: немцы совершили глубокий охват. Они вернулись в Оршу, дома в том момент не было - в него попала бомба. Сосед, которого также оперировал Пецольд, припрятал их вещи. Главное - ножную машинку Зингер. Которая была кормилицей всю войну. Анна Нестеровна была вынуждена покинуть Оршу и устроиться на работу в Лодзь, работала на фабрике фельдшером. Образования медицинского у неё не было. Но так как в тридцатые годы Макс много колесил по Белоруссии, оперируя, она овладела азами профессии и даже сама вырезала аппендицит! В Лодзи семья встретила освобождение и вернулась в родной Минск. В 1948 году Анна Нестеровна была арестована и приговорена к 25 годам. Срок отбывала на Колыме (Эльген). Благодаря своему фельдшерскому ремеслу с лесосеки была переведена в лагермедпункт. Откуда, собственно и взялся топорик, начавший эту тему. 

Фото 1948 года, в тюрьме МГБ г.Минска. 

[Наталья Филиппова]

Домой раньше вернулся Макс. Месяца на три-четыре, в 1956 году. Они встретились после 15-летней разлуки. Макс возглавил хирургическое отделение в Минской области. После Казахстана мечтал о родной "средней полосе" и в Минске не остался, хотя ему предлагали главврача. 15 лет Джезказгана не прошли даром (Макс Георгиевич, кстати, пережил и знаменитое восстание в лагере), в конце 50-х инфаркт и смерть в расцвете лет и профессии. 
Анна Нестеровна пережила мужа без малого на полвека. 

Такие дела. 

[Игорь Петровъ]

Оказывается не один "топорик" имел непосредственное отношение к Белоруссии.........

Всегда уважал людей, которые берегут историю своей семьи!

Наташ, респект тебе и уважуха! Ты умница.

С ув...... Игорь.

[Алексей К]

История наша грустная. Пол страны сидело, а пол страны охраняло. Доносы писали, чтобы в квартиру соседскую получше въехать. Сколько людей достойных, интеллигенции, цвет нации уничтожено было, стерто в лагерную пыль! А быдло жировало и здравствовало!

[Игорь Петровъ]

История наша грустная. Пол страны сидело, а пол страны охраняло. Доносы писали, чтобы в квартиру соседскую получше въехать. Сколько людей достойных, интеллигенции, цвет нации уничтожено было, стерто в лагерную пыль! А быдло жировало и здравствовало!

Алексей, полностью с тобой согласен. А ты представляешь сколько всего мы ещё не знаем?!

[Алексей К]

Да, что, интересно, мы вносим в Конституцию статью о искажении истории ВОВ, а 70% о ней до сих пор засекречено! Во как!

[Наталья Филиппова]

Оказывается не один "топорик" имел непосредственное отношение к Белоруссии.........

Всегда уважал людей, которые берегут историю своей семьи!

Наташ, респект тебе и уважуха! Ты умница.

С ув...... Игорь.

Игорь, спасибо за тёплые слова! 

Ключевскому приписывают фразу: "Народ, не помнящий своего прошлого, не имеет будущего". Я полностью с этим согласна. 

[Терехов Эдуард]

Наталья спасибо Тему закреплю,может  на время,не знаю зачем,но что то есть в ней …..,пока не пойму .

П.С.

А если хочется прошлое забыть один раз и навсегда?Мы куда денем все то,что после войны с нашими родителями происходило?Лично я по Союзу не скучаю,было много хорошего ,но и плохого,сейчас проще,сам себе хозяин и мне на важно ,что о таких как я ВВП  говорит.

А если прошлое ,это единственное ,что предлагается сейчас государством или ответ на вопрос чей Крым будет паролем в "Новую" жизнь?

А как узнать прошлое ,если личное дело деда до сих пор не открыто и в свои 53 не знаю ничего? Что они там скрывают?Деда нет уже 30 лет почти.Хотя и сам …….,два года назад нашел в Польше могилу другого  деда по архивам,вроде и живу не далеко,все не доеду,вечно некогда...

[Наталья Филиппова]

Эдуард, спасибо!

Думаю, что именно поэтому мы с вами интересуемся историей и трепетно храним наши крупицы. 
К сожалению, не всё становится явным. Я тоже вчера залезла в интернет и с удивлением узнала, что Анне Нестеровне инкриминировалась работа переводчиком. Думаю, взяли первое, что на поверхности. Общаться с немцами приходилось в Орше. Без этого не выжить было. Но, чтобы записали в переводчики!...    Хорошо, что не в СД!.. 
А в Польшу выберетесь. Вот пройдёт вся эта истерия с пандемией - и айда! 

[Pavel05.76]

Клеймо "МАК", это аббревиатура Могилёвского металлообрабатывающего комбината ( Магілёўскі металаапрацоўчы камбінат ), утвержденного Постановлением СНК БССР 28 декабря 1945 г.

https://www.mez.by/about/history/

Игорь, уверены? Просто аббревиатура "Могилёвского металлообрабатывающего комбината" - тупо ММК, каким боком тут МАК? Тогда был порядок, правила строгие, с наименованием ТМ особо не забалуешь. Или тут есть нюансы белорусского языка?

Постановление СНК БССР от 28 декабря 1945г. с наскока не высвечивается. По приведённой вами ссылке (на сайте завода) про ТМ МАК нет ни слова.

МАК хорошо подходит под "Московская артель канцтоваров" (они тоже ножи бытовые делали), но клеймо у них было совершенно другое.

[Терехов Эдуард]

http://forum.woodtools.ru/index.php?topic=5300.2350

Думаю Игорь взял инфу тут .

" История Могилёвского завода «Электродвигатель» отсчитывается с момента основания его как металлообрабатывающего комбината, утверждённого Постановлением СНК БССР 28 декабря 1945 года.
    Первоначально предприятие располагалось на нынешней территории завода «Строммашина» и уже с начала 1946 года приступило к выпуску металлических изделий: строительной фурнитуры и предметов домашнего обихода. В те тяжелые послевоенные годы за пределы города и республики стали отправляться с маркой «МАК» дверные ручки и петли, задвижки и замки, ножи и вилки, сковородки и кастрюли, лампы и канистры, тарелки и лопаты, коньки «Снегурочка» и «Хоккей»… К 1952 году этих товаров выпускалось уже более 150 наименований.
    В 1952 году было начато производство первой в Советском Союзе унифицированной серии асинхронных двигателей типа АО.
    С 30 августа 1958 года металлообрабатывающий комбинат стал именоваться заводом «Электродвигатель».
    16 марта 1959 года завод обрёл свой символ —  зарегистрировал фирменный знак «МЭЗ» в ромбике."

 

А потом добавил инфу отсюда  https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%B3%D1%96%D0%BB%D1%91%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96_%D0%BC%D0%B5%D1%82%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%80%D0%B3%D1%96%D1%87%D0%BD%D1%8B_%D0%B7%D0%B0%D0%B2%D0%BE%D0%B4

[Игорь Петровъ]

 

Клеймо "МАК", это аббревиатура Могилёвского металлообрабатывающего комбината ( Магілёўскі металаапрацоўчы камбінат ), утвержденного Постановлением СНК БССР 28 декабря 1945 г.

https://www.mez.by/about/history/

Игорь, уверены? Просто аббревиатура "Могилёвского металлообрабатывающего комбината" - тупо ММК, каким боком тут МАК? Тогда был порядок, правила строгие, с наименованием ТМ особо не забалуешь. Или тут есть нюансы белорусского языка?

Постановление СНК БССР от 28 декабря 1945г. с наскока не высвечивается. По приведённой вами ссылке (на сайте завода) про ТМ МАК нет ни слова.

МАК хорошо подходит под "Московская артель канцтоваров" (они тоже ножи бытовые делали), но клеймо у них было совершенно другое.

 

Не знаю как Вам ответить, с учётом того что в данной теме уже всё подробно расписано, но постараюсь.

Создав данную тему, Наташа выставила на обсуждение бытовой предмет, с клеймением "МАК". Данное клеймение относится к Магілёўскаму МеталаАпрацоўчаму Камбінату. Комбинат находился в городе Могилёве, в тогда ещё Белорусской Советской Социалистической Республике (БССР). А интересно оно тем, что продукция с данным клеймением выпадает на первое, послевоенное производство 40-х / 50-х годов. Именно в первые годы образования комбината, производство было направлено на выпуск ширпотреба. Рост производства шёл огромными темпами. В 1946-ом году выпускалось 8 наименований изделий, а в 1950-ом году их насчитывалось уже более 200. Позже, в начале 50-х годов, комбинат перешёл на выпуск более сложной продукции - электродвигателей. И будучи ещё металаапрацоўчым камбінатам к концу 50-х годов уже было выпущено первых 13 тыс. двигателей. 

 

Ссылку на уже Могилёвский   Завод "Электродвигатель", ставил для подтверждения датировки периода выпуска предмета в теме с данным клеймением. Потому что в 1959-ом году уже был зарегистрирован фирменный знак "МЭЗ". 

 

Вот такая вот у Наташи семейная реликвия, которая всегда будет напоминать ей о тёте и одном из ведущих производственных предриятий БССР того времени........ А мне - мою Родину!  

  

http://forum.woodtools.ru/index.php?topic=5300.2350

Думаю Игорь взял инфу тут .

" История Могилёвского завода «Электродвигатель» отсчитывается с момента основания его как металлообрабатывающего комбината, утверждённого Постановлением СНК БССР 28 декабря 1945 года.

    Первоначально предприятие располагалось на нынешней территории завода «Строммашина» и уже с начала 1946 года приступило к выпуску металлических изделий: строительной фурнитуры и предметов домашнего обихода. В те тяжелые послевоенные годы за пределы города и республики стали отправляться с маркой «МАК» дверные ручки и петли, задвижки и замки, ножи и вилки, сковородки и кастрюли, лампы и канистры, тарелки и лопаты, коньки «Снегурочка» и «Хоккей»… К 1952 году этих товаров выпускалось уже более 150 наименований.

    В 1952 году было начато производство первой в Советском Союзе унифицированной серии асинхронных двигателей типа АО.

    С 30 августа 1958 года металлообрабатывающий комбинат стал именоваться заводом «Электродвигатель».

    16 марта 1959 года завод обрёл свой символ —  зарегистрировал фирменный знак «МЭЗ» в ромбике."

 

А потом добавил инфу отсюда  https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%B3%D1%96%D0%BB%D1%91%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96_%D0%BC%D0%B5%D1%82%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%80%D0%B3%D1%96%D1%87%D0%BD%D1%8B_%D0%B7%D0%B0%D0%B2%D0%BE%D0%B4

Эдуард нет. Инфу взял не там, и добавил не оттуда. Всё гораздо проще. Я родился в БССР, когда-то закончил ПТУ. Проходил практику на одном комбинате. И мне как ни кому другому известно что такое камбінат, и что это имеет непосредственное отношение к Белоруссии. Прочитав Наташину тему, я проверил свои предположения........ Остальное дело техники. 

Ну а раз уж ты закрепил данную тему, то пожалуй поставлю в неё всю информацию, которая касается развития экономики в первые послевоенные годы. Образования организаций, и возобновления производства на Белорусских предприятиях сразу после освобождения от немецко - фашистской акупации в 1943 году.

Пусть и маленькая, но это наша общая частичка, нашей общей истории!

[Игорь Петровъ]

Продублирую текст, если вдруг ссылка прекратит право на своё существование. 

 

Могилев: фото из прошлого, 1950 год.

28 декабря 1945г. Центральный Комитет Компартии Белоруссии и правительство республики издали постановление об образовании в г. Могилеве металлообрабатывающего комбината. Расположилось предприятие по соседству с заводом  "Строммашина", на Первомайской улице, в здании бывших гаражей СНХ . Первым директором завода стал Станкевич Иван Павлович. Будущие металлисты взялись за кирки и тачки и в зимнюю стужу восстанавливали здания, монтировали станки, пресса и литейные машины. В 1946г. предприятие уже выпускало 8 наименовании изделий ширпотреба.

А уже в 1950 году за пределы города и республики с маркой "МАК" отправлялись ручки и петли, задвижки и замки для окон и дверей, ножи и вилки, сковородки и кастрюли, тарелки и лопаты, мебельная фурнитура, коньки "Снегурочка" и "Хоккей" - свыше 200 наименований.

К началу 50-х годов коллектив пришел к выводу, что может выпускать более сложную продукцию. С учетом высокой квалификации персонала и наличия оборудования выбор пал на электромоторы. Тем более, что у некоторых рабочих и  специалистов уже имелся опыт выпуска двигателей - до войны на заводе им. Димитрова (ныне завод "Строммашина") был построен специальный электромоторный цех и с 1938 года начат выпуск двигателей. Инициативу комбината поддержали. К концу 1950г. из стен комбината вышли первые 13 тысяч электродвигателей типа "Урал". 

 

На фото работники металлообрабатывающего комбината - участники выпуска первых электродвигателей. Могилев, 1950 год.

 

https://masheka.by/history_mogilev/mogilev_old_photo/555-mogilev-foto-iz-proshlogo1950-god.html

 

[Игорь Петровъ]

Могилевский городской исполнительный комитет.

 

Послевоенный Могилев.

На день освобождения города в нём было менее 10 тысяч жителей. Из 6653 зданий уцелело 3220. Полностью разрушены авторемонтный, кожевенный, труболитейный и пивоваренный заводы, кондитерская, швейная и шёлкоткацкая фабрики, мясокомбинат, железнодорожное депо и многие другие предприятия. Оккупанты вывезли в Германию оборудование пединститута, областного краеведческого музея, сожгли областную и городскую библиотеки, фонды Центрального исторического архива БССР. Материальный ущерб, нанесённый оккупантами Могилёву, составил 488 млн. руб. (в ценах 1941).

После освобождения города началось возрождение его хозяйства. За короткое время были восстановлены электростанция, водопровод, канализация. Открывались школы, медицинские учреждения, магазины. Налаживалась работа городского транспорта и путевого железнодорожного хозяйства. Возобновили свою деятельность театр, кинотеатры, Дом народного творчества, краеведческий музей, ряд библиотек. В 1946 открыт первый автобусный маршрут, первую послевоенную продукцию дали деревообделочная артель «Победа», завод «Строммашина», металлообрабатывающий комбинат. На локомобильном заводе (ныне автомобильный) к 1 мая 1947 был собран первый локомобиль. За годы четвертой пятилетки (1946-1950) были восстановлены, реконструированы заводы искусственного шёлка, кожевенный, металлообрабатывающий комбинат, два хлебозавода и многие другие предприятия. За пятилетку объём промышленной продукции города увеличился более чем в 10 раз. Был перекрыт довоенный уровень производства. Энергоснабжение областного центра также было выше довоенного. В городе построено 120 тысяч кв. м. жилья. В 1950-е годы в Могилёве развернулось крупное капитальное строительство, действующие предприятия оснащались новой техникой, увеличивались их мощности. Могилёв становился городом машиностроения, металлургии, химии. 3авод подъёмно-транспортного оборудования, являвшийся единственным в республике заводом тяжёлого машиностроения, в 1956 начал выпускать мостовые подъёмные электрокраны, а также оборудование для строительства и ремонта шоссейных и грунтовых дорог. Увеличивал мощности и расширял ассортимент продукции завод «Строммашина». Одним из крупнейших электротехнических предприятий республики стал завод «Электродвигатель». В Могилёве работал единственный в то время в Беларуси металлургический завод. На заводе искусственного шёлка в 1955 вступила в строй вторая очередь производства шёлка, в 1957 - первая, а в 1959 - вторая очередь производства целлофана, в 1960 началось производство штапеля. Дальнейшее развитие получила пищевая промышленность: построены крупный мясокомбинат, молочный завод, комбинат хлебопродуктов. Жилищное и коммунальное строительство началось на промышленных окраинах. Возводились многоквартирные кирпичные дома. В 1962 в городе образовано 2 административно-территориальных района: Ленинский и Октябрьский. Автобусы и такси связали центр с вокзалом, заднепровским районом, с промышленными предприятиями, пригородными населёнными пунктами. Установились регулярные автобусные рейсы из Могилёва в Минск и районные центры области. В 1959 началась газификация города. Восстанавливалась и развивалась сеть средних и высших учебных заведений. Расширилась сеть больниц, амбулаторий, лечебно-профилактических учреждений. В годы семилетки (1959-65) продолжали нарастать темпы развития промышленности, выпуск валовой продукции увеличился в 2,7 раза, производительность труда возросла в 1,5 раза. Освоено производство новых машин и оборудования на металлургическом, автомобильном и других заводах, с 1963 работает лентоткацкая фабрика. В 1965 началось строительство крупнейшего в Европе комбината синтетического волокна, в 1968 пущена в эксплуатацию его опытная установка и получен лавсан. В это время введены в строй первая очередь комбината силикатных изделий (1968) и первая очередь лифтостроительного завода (1969). Широкий размах получило жилищное строительство. В 1960-е г. начата застройка микрорайонов Мир, Юбилейный. В городе насчитывалось 130 библиотек с книжным фондом более 2,5 млн. томов. Областная библиотека им. В.И. Ленина получила новое помещение. Открылся широкоформатный кинотеатр «Кастрычнiк». В 1967 вступил в строй телеретранслятор. В 1970 в городе пущен троллейбус.

В 1970-1980-е годы сделаны новые шаги в социально-экономическом развитии города. Достиг проектной мощности комбинат синтетического волокна. Введены в действие завод устройств для подготовки первичной информации, «Могилёвсельмаш», новые мощности на заводе «Электродвигатель», производств, объединении «Химволокно», комбинате шёлковых тканей (с 1980 производственное объединение), автомобильном и лифтостроительном заводах. Внедрялась новая техника и технология, механизация и автоматизация производств, процессов, проводилась модернизация, замена устаревшего оборудования. На заводе «Электродвигатель» из выпускаемых 12 модификаций электродвигателей 6 вышли на уровень лучших мировых образцов, 6 других - лучших отечественных. За высокие трудовые достижения в 10-й пятилетке (1976-1980) 1095 передовиков производства награждены орденами и медалями Союза ССР. В 1980 предприятия города выпустили продукции на 1,6 млрд. руб. Изменилась структура промышленного производства. В начале 1980-х годов, опередив машиностроение, на первое место вышли химическая и нефтехимическая (свыше 40% объёма выпускаемой продукции) и лёгкая (свыше 20%) промышленность. Доля машино- и приборостроения составила 15% .По своему экономическому потенциалу Могилёв вышел на третье место в республике. Благодаря помощи Академии наук БССР и других научных центров страны в Могилёве сложилась сеть научно-исследовательских учреждений и организаций, развёрнуты широкие фундаментальные работы по многим направлениям. Наука стала одной из крупных сфер народного хозяйства города.

 

Использованы материалы:

1. Акты, относящиеся к истории Южной и Западной России. Т. XIV. Спб., 1889. С. 195.

2. Тамже, С. 195.

3. Тамже, С.196 — 197.

4. Тамже, С.227 — 228.

5. Тамже, С.592.

6. Беларускія летапісы і хронікі. Мн., 1997. С.294.

7. Беларускія летапісы і хронікі. Мн., 1997. С.294.

«Могилев. Энциклопедический справочник». Минск, «Белорусская советская энциклопедия», 1990.

 

http://mogilev.gov.by/istoriya-goroda/872-3171-4-mogilev-poslevoennyj.html

[Игорь Петровъ]

Эканамісты. Прамыслоўцы. Прадпрымальнікі горада Магiлёва. (Экономисты. Производители. Предприниматели города Могилёва).

 

Тэматычная даведка: 

    Эканоміка:   У 17-18 стст. Магілёў вядомы як рамесна-гандлёвы цэнтр, які меў гандлёвыя сувязі з гарадамі Расіі, Украіны, Польшчы, Прыбалтыкі. У 1783-1784 гадах дзейнічалі 33 прамысловыя прадпрыемствы, у тым ліку 22 гарбарныя, 7 піваварных, 2 цагельныя заводы, 2 млыны. З адкрыццём Бярэзінскага канала (1805) Магілёў – буйны рачны порт.   Развіццё прамысловасці паскорылася ў 2-й палове 19 ст. У 1854г. у Магілёве дзейнічалі 27 цагельных заводаў, 4 мукамольныя-крупадзёрныя прадпрыемствы, 34 маслабойні, развіваліся лесапільная, ганчарная, піваварная, свечачная, тытунёвая і іншыя галіны прамысловасці; у 1859г. – 189 прадпрыемстваў, каля 2500 рамеснікаў; у 1885г. – 124 прадпрыемствы, у тым ліку пенькатрапальная мануфактура, Магілёўскія тытунёвыя прадпрыемствы, Магілёўскі піваварны завод; у 1897г. – 220 прадпрыемстваў. У 1877г. праведзены гарадскі водаправод, у 1878 – тэлефон. 

    На пачатку 20ст. у горадзе з’явілася лінія конкі. У 1910 годзе пабудавана электрастанцыя, у 1913 годзе – чыгуна-медналіцейны завод (завод “Строммашына”), у 1915г. – Магілёўская панчошная фабрыка. У 1912 годзе на 170 прадпрыемствах Магілёва працавала 712 рабочых. У 1919г. дзейнічалі чыгуналіцейна-механічны, маслабойны, піваварны, 2 млынаварныя заводы, лесапільні і гарбарныя прадпрыемствы, тытунёвая і гільзавая фабрыкі, электрастанцыя, гарадская друкарня. 

    У 1920-1930-я гады Магілёў ператварыўся ў буйны прамысловы і культурны цэнтр БССР. У 1926-1927 гадах пачала дзейнічаць кандытарская фабрыка “10-ы Кастрычнік”, у 1930г. – Магілёўскі гарбарны завод, у 1932г. трубаліцейны завод (металургічны завод), Магілёўскі завод металічных вырабаў. У 1929-1930г. пабудавана першае на Беларусі прадпрыемства хімічнай прамысловасці – фабрыка штучнага шоўку (Магілёўскі завод штучнага валакна). У 1926-1932 гадах пабудавана чыгунка Рослаўль-Крычаў-Магілёў-Асіповічы, у 1931г. адкрыта прыстань на р.Дняпро. У 1934г. уведзены гарадскія аўтобусныя маршруты. 

    У 1940г. у Магілёве было 210 прамысловых прадпрыемстваў, на якіх працавалі каля 13 тысяч рабочых. У пачатку Вялікай Айчыннай вайны значная частка прамысловага абсталявання заводаў і фабрык эвакуіравана. Акупанты знішчылі амаль усе прамысловыя прадпрыемствы. Пасля вызвалення ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў у Магілёве пачалі аднаўляцца даваенныя і будавацца новыя прадпрыемствы. У 1945 годзе адноўлены металаапрацоўчы камбінат (з 1958г. Магілёўскі завод “Электрарухавік”), у 1949г. пачата будаўніцтва завода па вырабу натуральнага каўчуку (у 1952г. рэарганізаваны ў рэгенератарны завод). 

    У 1950-я гады Магілёў стаў горадам машынабудавання, металургіі, хіміі. З 1960г. працуе Магілёўская фабрыка мастацкіх вырабаў. З 1963г. - Магілёўская стужкаткацкая фабрыка, з 1967г. – Магілёўскі ліфтабудаўнічы завод, з 1968г. – Магілёўскі камбінат сінтэтычнага валакна, Магілёўскі камбінат сілікатных вырабаў. З 1970г. у Магілёве пракладзены тралейбусныя маршруты. Развіты машынабудаўнічая, хімічная, лёгкая, харчовая прамысловасць. Працуюць прадпрыемствы будаўнічых матэрыялаў, чорнай металургіі, металаапрацоўкі (Магілёўскі завод вентыляцыйных загатовак і інш.), дрэваапрацоўчай прамысловасці. 

    Магілёў – гэта горад, геаграфічнае становішча і размяшчэнне якога заўсёды спрыяла яго росту і развіццю. Ён з’яўляўся сувязнчым звяном паміж Расіяй і Заходняй Еўропай. Высокаразвіты прамысловы патэнцыял горада створан за гады пасля Вялікай Айчыннай вайны. Сёння можна ганарыцца такімі людзьмі, як Баброва А.У. – начальнік планава-эканамічнага аддзела ўпраўлення культуры Магілёўскага аблвыканкама; Бандарэнка З.В. - Герой Сацыялістычнай працы, узнагароджана ордэнам Кастрычніцкай рэвалюцыі, медалём “За доблесную працу”, Выдатнік хімічнай прамысловасці СССР,Ганаровы хімік СССР; Жыгалаў Анатоль Мікалаевіч – генеральны дырэктар Закрытага акцыянернага таварыства “Прамысловая лізінгавая кампанія”; Кавалёў Віктар Пятровіч - інжынер-механік; Лычкоўская Раіса Фёдараўна – начальнік Галоўнага кіравання Нацыянальнага банка Рэспублікі Беларусь па Магілёўскай вобласці; эканаміст, выкладчык палітэканоміі Осін Генадзь Паўлавіч. 

 

    Магілёў – другі па эканамічнаму эначэнню горад Беларусі, цэнтр хімічнай, машынабудаўнічай, лёгкай і харчовай прамысловасці. Менавіта тут знаходзіцца адно з буйнейшых у Еўропе хімічных прадпрыемстваў – аб’яднанне “Хімвалакно”. З распадам СССР пагоршыліся магчымасці набыцця сыравіны і сбыту прадукцыі, сувязі па кааперацыі і г.д., што прывяло да скарачэння вытворчасцей, паколькі ўнутраныя патрабаванні на Магілёўскую прадукцыю звузіліся, а гэта паклікала за сабой скарачэнне колькасці занятых.

У Магілёве вырабляецца больш 45% валавай прадукцыі прамысловасці вобласці і сканцэнтравана каля 47% прамыслова-вытворчага персаналу. Высокімі тэмпамі развіваецца хімічная і лёгкая прамысловасць, машынабудаўніцтва і металаапрацоўка, электраэнергетыка, вытворчасць тавараў народнага спажывання. Вядучае месца займае вытворчасць хімічных валокан тэкстыльнага і тэхнічнага прызначэння, рэгенерата, пасажырскіх ліфтоў, калёсных цягачэй, электрарухавікоў, тканін, абутку і інш. Многія тавары магілёўскіх прадпрыемстваў паступаюць ва ўсе вугалкі нашай краіны і дзесяткі краін свету. 

    За перыяд з 1991 па 2001 гг. колькасць прадпрыемстваў узрасло на 19,2%. пачаў развівацца малы бізнэс. Аднак пагаршэнне эканамічнага становішча асобных суб’ектаў гаспадарання паклікала за сабой закрыццё некаторых прадпрыемстваў. Скарачэнне вытворчасці прадукцыі і тавараў назіралася практычна па ўсім відам. Аднак належыць адзначыць, што вытворчасць баваўняных тканін узрасла ў 71,6 разы. 

    У Магілёве знаходзіцца амаль 50% усіх абласных прамысловых прадпрыемстваў. 

    Вытворчае аб’яднанне “Хімвалакно”. Асноўныя віды прадукцыі: хімічныя і поліэфірныя валокны, віскозныя ніткі, поліпрапіленавая і поліэтыленавая плёнка, дымецілтэрафталат і поліэтылентэрафталат, якія з’яўляюцца зыходнымі для вытворчасці валокан і нітак. Акрамя таго, на прадпрыемстве таксама маюцца цахі для вытворчасці тавараў народнага харчавання, вырабляемых на аснове гэтых нітак. Вось чаму тут жа выпускаюцца трыкатажныя, ніткапрашыўныя, гардзінныя валокны, коўдры, падушкі. Аб’яднанню больш 30 гадоў. У свой час яно стваралася для ўсяго Савецкага Саюза. Тады практычна 90% прадукцыі адыходзіла ў Расійскую Федэрацыю, таму пачаўшыйся ў гады перабудовы ў Расіі спад вытворчасці балюча ўдарыў і па “Хімвалакну”. Тым не менш, нават пасля распаду Савецкага Саюза прадпрыемства не спынялась ні на адзін дзень. Аднак у спешным парадку давялося пераарыентавацца, шукаць партнёраў на Захадзе, да 1990 году на экспарт ішло ўсяго 2% прадукцыі. Сёння “Хімвалакно” пастаўляе на экспарт 65-70% вытворчай прадукцыі. Расія, Германія, Чэхія, Славакія, Венгрыя, ЗША, Партугалія купляюць тэхнічныя ніткі і поліэтылентэрафталат. Сыравіну прадпрыемства атрымлівае ў асноўным з Расіі. За два апошніх гады прадпрыемства павялічыла выпуск тэхнічных нітак, бо сёння попыт на іх вельмі высокі. 700 тон у месяц адыходзіць на Захад, і прыкладна 500 тон – у Расію і Беларусію. 

    Агратарговая фірма “Днепр”. Вырошчвае бульбу, розныя сарты капусты, у тым ліку і галандскія, якія доўга захоўваюцца. Таксама тут вырошчваюцца морква, бурак, маецца цэх па кансерваванню плодаагародніннай прадукцыі, дзе вырабляецца марынаваны, пацёрты з цукрам бурак, капуста з грыбамі і без іх, таматы, гуркі, кабачкі, розныя віды напіткаў. 

    Адкрытае акцыянернае таварыства “Магатэкс”. Штомесячна тут выпускаецца каля 3 міліёнаў 200 тысяч метраў сінтэтычных і віскозных тканін, плашчовых тканін для спецадзення, жакардавых тканін для парцьер, трыкатажных палоцен усемагчымага прызначэння, тэхнічных тканін. 65% выпушчанай прадукцыі ідзе на экспарт, прычым большая частка ў Расію. Сярод пакупнікоў “Магатэкса” такія гіганты, як “Газпром”, “Лукойл”, яны набываюць тут ткані для фірменнага адзення. Прадпрыемства абсталявана так, што тут можна выпускаць усе існуючыя на сённяшні дзень у свеце ткані. Прадпрыемства мае сертыфікат адпавядання выпускаемай прадукцыі ІСО-9000, падцвержаны дзяржаўным Беларускім Камітэтам Дзяржстандартаў. “Магатэкс” актыўна ўдзельнічае ў ярмарках і выстаўках. 

“Магілёўтрансмаш”. Завод гэты заснаваны ў 1982 годзе. Першай яго прадукцыяй былі машыны і абсталяванне сельскагаспадарчага назначэння. Аднак распад Савецкага Саюза і развал эканомікі не мог не адбіцца і на гэтым прадпрыемстве. За кошт асабістых сродкаў прадпрыемства змагло дастаткова мабільна пераарыентавацца і перабудаваць тэхналагічную вытворчасць, перааснасціць парк абсталявання. Сёння “Магілёўтрансмаш” займае адно з вядучых месцаў у прамысловым комплексе Рэспублікі Беларусь. Толькі прычапной тэхнікі тут выпускаецца больш 60 найменняў. Гэта і бартавыя і тэнтныя полупрычэпы на рысорнай і пнеўматычнай падвесцы грузапад’ёмнасцю ад 15 да 27 тон з аб’ёмам да 82 кубічных метраў, і аўтамабільныя полупрычэпы спецыяльнай прыналежнасці – кантэйнеравозы, лесавозы, смеццявозы, трубавозы, аўтамабільныя гідраўлічныя краны грузапад’ёмнасцю ад 15 да 25 тон, аўтамабільныя полупрычэпы-рэфрыжэратары. Чарткоў В.Р. - генеральны дырэктар рэспубліканскага унітарнага прадпрыемства “Магілёўскі завод транспартнага машынабудавання “Магілёўтрансмаш”. 

    Закрытае акцыянернае таварыства Магілёўская швейная фірма “Вяснянка”. Асноўная прадукцыя прадпрыемства: жаночае верхняе адзенне – паліто і полупаліто дэмісезонныя і зімнія, курткі, жакеты, касцюмы, плацці, штаны, спадніцы; мужское верхняе адзенне – курткі, штаны, плашчы, пінжакі; дзіцячае адзенне. 

    Рэспубліканскае ўнітарнае прадпрыемства “Завод “Магілёўліфтмаш”. Асноўная прадукцыя прадпрыемства: пасажырскія ліфты, грузавыя, бальнічныя, тратуарныя, спецыяльныя ліфты, комплексы мадэрнізацыі фізічна зношаных і маральна ўстарэлых ліфтоў, шырокая наменклатура запчастак і камплектуючых. Палякоў У.М. – дырэктар завода “Магілёўліфтмаш” (1992-2000); генеральны дырэктар РУП завода “Магілёўліфтмаш” з 2000 года. Памёр у 2003 годзе. 

    Магілёўскі завод ордэна Леніна “Электрарухавік” імя 50-годдзя СССР створана ў 1958 годзе на базе металаапрацоўчага камбіната. Гэта адзінае прадпрыемтсва, якое мае еўрапейскі знак па электрабяспецы. Пастаўляе прадукцыю ў Італію, Францыю, Іспанію, страны Балтыі, Расію. Асноўная прадукцыя – электрарухавікі. Завод выпускае таксама тавары народнага спажывання: электрасокавыціскалкі, электранасосы, малагабарытныя настольныя станкі для работы дома і ў масцярскіх, гуртках мастацкай творчасці і інш. Завод прымае ўдзел у выстаўках і конкурсах. Цітоў С.А. - дырэктар РУП “Магілёўскі завод “Электрарухавік” з 1987 года. 

    Адкрытае акцыянернае таварыства “Магілёўскі металургічны завод”. Асноўная прадукцыя: стальныя электразварачныя прамашвовыя трубы, водагазаправодныя, стальныя профільныя высокатрывалыя трубы з металаканструкцый, чыгунныя напорныя трубы, тавары народнага спажывання. Ажыццяўляе чыгуннае ліццё. 

    Адкрытае акцыянернае таварыства “Тэхнапрыбор”. Асноўная прадукцыя прадпрыемства: дрэваапрацоўчае абсталяванне, сістэмы кіравання ліфтамі, электрабытавыя прыборы, тавары народнага спажывання. 

    Магілёўскі завод “Строммашына”. Асноўная прадукцыя: тэхналагічныя лініі і асобнае абсталяванне для вырабу керамічнай цэглы, тэхналагічныя лініі для вытворчасці азбеста-цэментных вырабаў, абсталяванне і інвентар для фермерскіх гаспадарак, абсталяванне і металаканструкцыі па чарцяжам заказчыкаў. Саханько У.Я. – дырэктар магілёўскага рэспубліканскага вытворчага ўнітарнага прадпрыемства “Завод “Строммашына”. 

    Завод па вытворчасці безалкагольных напіткаў “Вейнянский родник”. Асноўная прадукцыя прадпрыемства: безалкагольныя газіраваныя напіткі ў бутэльках ёмістасцю 2л, 1л і 0,5л серыі “Фруктовы дождж” на аснове натуральных канцэнтраваных сокаў, газіраваныя слабаалкагольныя кактэйлі: “Джын-тонік”, “Ром-кола”, мінеральная вада “Сосны”. Асартымент напіткаў “Вейнянский родник” складае звыш 80 найменняў. 

    Адкрытае акцыянернае таварыства “Магілёўдрэў”. Асноўная прадукцыя прадпрыемства: мэбля з натуральных матэрыялаў ( драўніна хвойных парод, масіў сасны ), сталярныя, цяслярскія вырабы, будаўнічыя дэталі з дрэва, ваконныя блокі, дзвярныя блокі. 

Закрытае акцыянернае таварыства “Магілёўскі камбінат сілікатных вырабаў”. Асноўная прадукцыя прадпрыемства: мелкія блокі і перагародкі 15 тыпаразмераў, пліты цеплаізаляцыйныя розных тыпаразмераў, буйнаразмерныя панелі вонкавых сцен жылых дамоў, фундаментальныя блокі, растворы будаўнічыя на аснове цэменту і вапны, бетонныя сумесі, панелі і стаўбы агароджавыя. 

    Магілёўскае вытворчае аб’яднанне “Магілёўхлебпром”. Асноўная прадукцыя: хлеб, булкі, тарты, пранікі, пячэнне, кексы, кандытарскія і макаронныя вырабы і г.д. 

    Адкрытае акцыянернае таварыства “Стужка”. Асноўная прадукцыя прадпрыемства: палатно гардзіннае, абрусы, сурвэткі, шторы для кухні, пакрывалы, стужкі, тасьму, шнуркі, бігудзі, бінты і шмат іншага. З 1986 года генеральны дырэктар прадпрыемства – Пятрова Ніна Рыгораўна. 

    Адкрытае акцыянернае таварыства “Магілёўскі жэлацінавы завод”. Асноўная прадукцыя прадпрыемства: клей касцявы, жэлацін харчавы, жэлацін тэхнічны, тлушч тэхнічны, касцявы паўфабрыкат і інш. 

    Магілёўскі завод “Зеніт”. Асноўная прадукцыя завода: апаратура энергасберагальная, апаратура каналаўтваральная, апаратура лічбавай сувязі, бытавая радыёапаратура. 

    Магілёўскі мясакамбінат створаны ў 1905 годзе як прыватная жывёлабойня. У гады Вялікай Айчыннай вайны разбураны. Пачыная з 1950-х гадоў камбінат пачаў аднаўляцца. З 1986 года быў у складзе мяса-малочнай прамысловасці вытворчага аб’яднання. Асноўная прадукцыя: мяса жывёлы і птушкі, каўбасныя вырабы, харчовыя тлушчы і інш. Камбінат у 1972г. узнагароджаны ордэнам Працоўнага Чырвонага Сцяга. Прадукцыя камбіната карыстаецца вялікім попытам як у нас, так і ў бліжнім замежжы. У 1995 годзе калектыў камбіната ўзначаліў дырэктар Міхаіл Мікалаевіч Хортаў. Пад яго кіраўніцтвам прадпрыемства змагло не толькі захаваць свае вытворчыя магутнасці, але і дасягнуць сур’ёзных поспехаў нават на міжнародным узроўні. Яркае таму падцверджанне – ганаровыя дыпломы за якасць прадукцыі прэстыжных міжнародых выставак і рэспубліканскага конкурса “100 лепшых тавараў 2002 года”. Лаурэат спецыяльнай прэміі магілёўскага гарадскога выканаўчага камітэта “Дасягненне – 2003” у сферы “Прамысловасць”. 

    Рэспубліканскае ўнітарнае прадпрыемства “Магілёўскі аўтамабільны завод імя С.А.Кірава”. Асноўная прадукцыя завода: самаходная калёсная тэхніка, аўтапагрузчыкі, дарожныя каткі, смеццявозы, аўтабульдозеры, тавары народнага спажывання.

 

    Прадпрымальніцтва: 

    Найбольшае развіццё магілёўскі гарадскі бізнес атрымаў у сферы паслуг – асноўнае месца прыкладання моцаў для малога бізнесу. Узнікла шмат рэстаранаў, кафэ, магазінаў. Слаба развіты вытворчы сектар, які стварае матэрыяльныя каштоўнасці. У горадзе ёсць Савет па развіццю прадпрымальніцтва пры старшыне гарвыканкама, узначальвае які Аляксандр Уладзіміравіч Булгакаў, паспяховы прадпрымальнік. 

    Развіццё прадпрымальніцтва атрымала бурны штуршок толькі ў апошняе дзесяцігоддзе. У пачатку гэтага працэса бытавала канцэпцыя неўмяшання дзяржавы ў рыначную эканоміку, якая была даступна і зразумела. Па рашэнню гарвыканкама гарадскому ЦПП (Цэнтру падтрымкі прадпрымальнікаў) перадан будынак у цэнтры горада, вакол якога размешчана 40 прадпрыемстваў, ажыццяўляючых з ім супрацоўніцтва. Дзейнасць цэнтра ахоплівае ўвесь горад. 

    Акрамя цэнтраў дзейнічаюць і іншыя суб’екты інфраструктуры падтрымкі малага прадпрымальніцтва. Гэта тэхналагічны парк “Магілёў”, бізнес-інкубатар пры МДТУ і інш.

У 1996 годзе па лініі праграмы “Трансформ” федэральнага правіцельства Германіі было прынята рашэнне аб адкрыцці так званага бізнес-інавацыйнага цэнтру, пад якім падразумяваўся наш “Тэхнапарк”. Гэта першае закрытае акцыянернае таварыства па падтрымцы інавацыйнага прадпрымальніцтва, гэта значыць прасоўванне на рынак новых тэхналогій, новых прадуктаў і новых распрацовак, якое невыпадкова ўзнікла ў Магілёве, а не ў Мінску. Трэба было даказаць, што калі такое магчыма ў рэгіёне, то будзе магчыма і ўсюды. “Тэхнапарк” аказвае ўсебаковую дапамогу прадпрымальнікам, аказвае паслугі па суправаджэнню бізнеса, пачыная ад яго нараджэння. Ажыццяўляе падтрымку працэсам прасоўвання інавацый і інвестыцый у эканоміку Магілёва. Дырэктарам магілёўскага “Тэхнапарка з 1988 года з’яўляецца В.А.Малачкоў. 

    Працэсы, якія адбываюцца ўнутры прыватнага бізнесу выклікае аптымізм. У яго структуры найбольш дынамічна развіваецца сфера паслуг, вытворчы сектар. Магілёўскім прадпрымальнікам па плячу пастаўленныя перад імі заданні, але патрэбны нетрадыцыйныя метады работы, шляхі канцэнтрацыі рэсурсаў.

 

 

Бiблiяграфiя:

Гаспадарка // Бел. энцыкл. У 18т. Т.9. Кулібін-Малаіта. – Мн., 1999. – С.446-447.

Зарецкий, В. Михаил Хортов, директор Могилёвского мясокомбината: “И в новом тысячелетии колбасы будут пользоваться спросом” / В.Зарецкий // Рэспубліка. – 1998. – 11 лют.

На красивые идеи денег нет // Весн. Магілёва. – 2004. – 14 янв. – С.4-5.

Морозава, Н. Экономическая оценка промышленного потенциала Могилёва / Н.Морозова // Гісторыя Магілёва: мінулае і сучаснасць. У 2 ч. Ч.2. – Магілёў, 2003. – с.187 – 193.

Мясокомбинат // Могилёв: Энцикл. справ. – Мн., БелСЭ, 1990. – С.303.

Святослав Титов: “Главная продукция “Электродвигателя” – товары для народа” // Весн. Магілёва. – 2003. – 16 ліп.

Экономика // Могилёв: Энцикл. справ. – Мн., 1990. – С.44.

“Электродвигатель” // Могилёв: энцикл. справ. – Мн., 1990. – С.450. 

 

Баброва Алена Уладзіміраўна (1967) 

 

Бандарэнка Зінаіда Васільеўна (1937) 

 

Жыгалаў Анатоль Мікалаевіч

 

Кавалёў Віктар Пятровіч (1936-1999)

 

Куняўскі Макc Самуілавіч (1935—1998)

 

Лычкоўская Раіса Фёдараўна

 

Малачкоў Васіль Аляксандравіч

 

Осін Генадзь Паўлавіч (1941)

 

Палякоў Уладзімір Міхайлавіч (1951-2003)

 

Пятрова Ніна Рыгораўна 

 

Саханько Уладзімір Якаўлевіч (1946)

 

Цітоў Святаслаў Андрэевіч

 

Чарткоў Валерый Рыгоравіч (1946)

 

http://catalog.library.mogilev.by/kray/Znak/R15P20.html

[Игорь Петровъ]

Ну и пожалуй поставлю последнюю ссылку.

Текст весь приводить не буду, только его начало, где упоминается Магілёўскі металаапрацоўчы камбінат.

 

Развіццё эканомікі ў 1946 – пач. 80-х гг. (Развитие экономики в 1946 г. - начало 80-х годов).

 

Аднаўленне прамысловасці. Вялікая Айчынная вайна і нямецка-фашысцкая акупацыя прынеслі незлічоныя бедствы беларускаму народу. Захопнікі разбурылі і спалілі 209 гарадоў і раённых цэнтраў, у тым ліку і сталіцу БССР – г. Мінск. У гэтай сувязі пасля вайны нават ставіліся пытанні аб пераносе сталіцы рэспублікі ў г. Магілёў ці будаўніцтве новага Мінска ў другім месцы.

 

За гады нямецка-фашысцкай акупацыі было разбурана 9200 сельскіх паселішчаў, 10338 прамысловых прадпрыемстваў, амаль усе электрастанцыі. Была знішчана грамадская жывёлагадоўля, разбурана матэрыяльная база адукацыі, навукі, культуры. Па прамысловых і энергетычных магутнасцях Беларусь была адкінута да ўзроўню 1913 г.

 

Аднаўленне народнай гаспадаркі Беларусі пачалося у 1943 г., з пачатку вызвалення тэрыторыі рэспублікі ад нямецка-фашысцкіх акупантаў. 21 жніўня 1943 г. ЦК ВКП(б) і СНК СССР прынялі пастанову «Аб неадкладных мерах па аднаўленню гаспадаркі ў раёнах, вызваленых ад нямецкай акупацыі». Галоўнай задачай аднаўленчай працы ў гэты перыяд было як мага хутчэй аднавіць і наладзіць работу аб’ектаў, прадукцыя якіх была вельмі неабходна фронту. Асаблівая ўвага ўдзялялася аднаўленню металаапрацоўчай прамысловасці і машынабудавання.

 

У выкананні гэтай задачы вялікую дапамогу беларускаму народу аказалі іншыя народы СССР. 3 розных канцоў Савецкага Саюза ў рэспубліку ішлі вагоны з харчаваннем, адзеннем, будаўнічымі матэрыяламі, аўтамабілямі, трактарамі.

 

Аднаўляць заводы машынабудавання і металаапрацоўчай прамысловасці Беларусі дапамагалі кваліфікаваныя спецыялісты з Масквы, Горкага, Свярдлоўска і іншых гарадоў СССР. У выніку ўжо ў 1944 г. у рэспубліцы было адноўлена 196 машынабудаўнічых прадпрыемстваў, у тым ліку 18 буйных, на якіх быў арганізаваны рамонт самалётаў, танкаў, аўтамашын, выпуск іншай ваеннай прадукцыі. Сярод іх мінскія заводы: станкабудаўнічы імя Кастрычніцкай рэвалюцыі, вагонарамонтны, аўтазборачны, авіяцыйны і інш.

 

У сваю чаргу беларускі народ дапамагаў аднаўляць гаспадарку тым савецкім рэспублікам, якія таксама зведалі нямецка-фашысцкую акупацыю. 3 Беларусі ішоў крапежны лес для аднаўлення вугальных шахт Данбаса. Шматтысячны атрад моладзі рэспубліка накіравала на аднаўленне Сталінграда, Дняпроўскай электрастанцыі, металургічнага завода «Запарожац» і інш.

 

У выніку гераічнай працы беларускага народа, дапамогі іншых народаў СССР у 1945 г. аб'ём валавой прадукцыі машынабудавання і металаапрацоўкі ў рэспубліцы склаў 45 % даваеннага ўзроўню. Поўнасцю ці часткова сталі дзейнічаць «Гомсельмаш», Магілёўскі металаапрацоўчы камбінат, Добрушская папяровая фабрыка «Герой працы», Віцебская швейная фабрыка «Сцяг індустрыялізацыі» і інш. К пачатку другога паўгоддзя 1944 г. было адноўлена 72 электрастанцыі.

 

https://mylektsii.ru/11-35193.html

 

Здесь если интересно, можно почитать про завод "Строммашина".

 

https://masheka.by/history_mogilev/history_mogilev_articles/673-mogilev-istoriya-zavoda-strommashinapervye-gody.html